Được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối
cao thông qua ngày 06 tháng 4 năm 2016 và được công bố theo Quyết định số
220/QĐ-CA ngày 06 tháng 4 năm 2016 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.
Nguồn án lệ:
Quyết định giám đốc thẩm
số 04/2014/HS-GĐT ngày 16-4-2014 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao
về vụ án “Giết người” đối với bị cáo: Đồng Xuân Phương, sinh năm 1975; trú tại
nhà số 11/73 phố Đinh Tiên Hoàng, Phường Hoàng Văn Thụ, quận Hồng Bàng, thành
phố Hải Phòng; là công nhân xây dựng; con ông Đồng Xuân Chì và bà Dương Thị
Thông; bị bắt giam ngày 22-6-2007;
Người bị hại: Nguyễn Văn
Soi, sinh năm 1971 (đã chết).
Khái quát nội dung của án lệ:
Trong vụ án có đồng
phạm, nếu chứng minh được ý thức chủ quan của người chủ mưu là chỉ thuê người
khác gây thương tích cho người bị hại mà không có ý định tước đoạt tính mạng
của họ (người chủ mưu chỉ yêu cầu gây thương tích ở chân, tay của người bị hại
mà không yêu cầu tấn công vào các phần trọng yếu của cơ thể có khả năng dẫn đến
chết người); người thực hành cũng đã thực hiện theo đúng yêu cầu của người chủ
mưu; việc nạn nhân bị chết nằm ngoài ý thức chủ quan của người chủ mưu thì
người chủ mưu phải chịu trách nhiệm hình sự về tội “Cố ý gây thương tích” với
tình tiết định khung là “gây thương tích dẫn đến chết người”.
Quy định của pháp luật
liên quan đến án lệ:
- Điểm m, n khoản 1 Điều 93 của Bộ luật Hình
sự năm 1999;
- Khoản 3 Điều
104 của Bộ luật Hình sự năm 1999.
Từ khóa của án lệ:
“Giết người”; “Cố ý gây
thương tích”; “Gây tổn hại cho sức khỏe của người khác”; “Các tội xâm phạm tính
mạng, sức khỏe”; “Thuê người khác gây thương tích”.
NỘI DUNG VỤ ÁN
Khoảng 15 giờ ngày
21-6-2007, Công an quận Long Biên, thành phố Hà Nội nhận được tin báo đã xảy ra
vụ án, nạn nhân bị chết tại khu vực đúc dầm bê tông thi công cầu Thanh Trì
thuộc địa phận tổ 12, phường Thạch Bàn, quận Long Biên; nạn nhân là anh Nguyễn
Văn Soi (kỹ sư xây dựng thuộc Công ty cổ phần xây dựng 204 thuộc Tổng công ty
xây dựng Bạch Đằng). Qua điều tra, xác minh, Công an quận Long Biên đã bắt khẩn
cấp Đồng Xuân Phương.
Quá trình điều tra xác
định: Anh Nguyễn Văn Soi và Đồng Xuân Phương cùng làm việc tại Công ty cổ phần
xây dựng 204 thuộc Tổng công ty xây dựng Bạch Đằng (được giao nhiệm vụ thi
công, xây dựng cầu Thanh Trì). Khoảng tháng 02-2007, Phương uống rượu say trong
giờ làm việc, bị anh Soi dùng điện thoại di động chụp ảnh, báo cáo lãnh đạo nên
Phương có ý định trả thù anh Soi.
Ngày 14-6-2007, Đồng Xuân Phương gọi điện thoại cho bạn là Đoàn Đức Lân sinh năm
1975 (trú tại nhà số 11 C98 Trại Chuối, quận Hồng Bàng, thành phố Hải Phòng)
nói việc mâu thuẫn nêu trên và thuê Lân đánh trả thù. Lân nói sẽ giới thiệu
người khác thực hiện. Tối ngày 17-6-2007, Phương từ Hà Nội về Hải Phòng gặp Lân
và bạn của Lân là Hoàng Ngọc Mạnh sinh năm 1982 (còn gọi là Thắng; trú tại
phường Sở Dầu, quận Hồng Bàng, thành phố Hải Phòng) kể lại việc mâu thuẫn và
thuê Lân, Mạnh đánh anh Soi, bằng cách dùng dao đâm vào chân, tay nạn nhân để
gây thương tích. Đồng Xuân Phương hỏi giá bao nhiêu, Mạnh và Lân nói tùy nên
Phương đã đưa cho Mạnh 1.500.000 đồng. Lân và Mạnh đồng ý.
Khoảng 20 giờ ngày 20-6-2007, Hoàng Ngọc Mạnh
đi cùng Nam (là bạn Mạnh; không xác định được địa chỉ) lên Hà Nội gặp Đồng Xuân
Phương thống nhất là sẽ đánh anh Soi vào ngày 21-6-2007; sau đó Phương đưa thêm
500.000 đồng để Mạnh thuê chỗ ngủ. Đến khoảng 9 giờ ngày 21-6-2007, Phương dẫn
Mạnh và Nam đến đoạn đường anh Soi sẽ qua để đi họp vào đầu giờ buổi chiều hôm
đó; rồi quay về Công ty. Khoảng 11 giờ, Hoàng Ngọc Mạnh đến quán nước tại ngã
ba quốc lộ 5 – 1B (quán của chị Phạm Thị Miến) thuê điện thoại di động của chị
Miến gọi điện thoại cho Đồng Xuân Phương yêu cầu mô tả đặc điểm nhận dạng và
thông báo số điện thoại di động của anh Soi; Phương đã thực hiện theo yêu cầu của
Mạnh. Đến khoảng hơn 13 giờ chiều, Mạnh lại thuê điện thoại di động của chị
Miến gọi cho Phương thông báo là đã nhận dạng được anh Soi và Mạnh sẽ thực hiện
một mình vì hiện Nam đã bỏ đi đâu không thông báo lại, Đồng Xuân Phương đồng ý.
Khoảng 14 giờ 16 phút cùng ngày, Mạnh đã thuê
máy điện thoại di động của chị Miến gọi điện thoại hẹn gặp anh Soi tại khu vực
đúc dầm bê tông. Khi anh Soi đến, Mạnh đã dùng dao nhọn chuẩn bị từ trước đâm
02 nhát vào mặt sau đùi phải, làm anh Soi chết.
Tại Bản giám định
pháp y số 146/PC21-PY ngày 17-7-2007, Phòng Kỹ thuật hình sự - Công an thành
phố Hà Nội kết luận: Nạn nhân bị 02 vết thương tại mặt sau đùi phải, vết phía
trên xuyên vào cơ đùi 3cm. Vết phía dưới cắt đứt động mạch, tĩnh mạch đùi sau
gây chảy mất nhiều máu. Nguyên nhân chết: Sốc mất máu cấp không hồi phục do vết
thương động mạch.
Ngoài ra, trong quá
trình điều tra Đồng Xuân Phương còn khai: Ngoài lý do mâu thuẫn giữa bị cáo và
anh Soi, việc thuê đâm anh Soi còn có nguyên nhân do bị anh Ngô Văn Toản (là
Phó Ban điều hành dự án cầu Thanh Trì) kích động, vì trước đó anh Toản cũng có
mâu thuẫn với anh Soi. Cơ quan điều tra đã lấy lời khai của anh Toản, nhưng anh
Toản không thừa nhận việc này. Kết quả điều tra không có cơ sở kết luận anh
Toản có liên quan đến vụ án.
Đoàn Đức Lân và Hoàng
Ngọc Mạnh bỏ trốn, Cơ quan điều tra đã có quyết định truy nã và quyết định tạm
đình chỉ điều tra bị can đối với Đoàn Đức Lân và Hoàng Ngọc Mạnh, khi nào bắt
được sẽ xử lý sau.
Trong quá trình điều
tra, cán bộ và Công ty cổ phần xây dựng 204 đã tự nguyện quyên góp, trợ cấp cho
gia đình người bị hại tổng cộng 123.000.000 đồng, trong đó có chi phí mai táng
63.000.000 đồng và 03 sổ tiết kiệm cho gia đình anh Soi, với tổng số tiền gửi
là 60.000.000 đồng.
Tại Bản án hình sự sơ
thẩm số 164/2008/HSST ngày 17-11-2008, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội áp dụng
điểm n khoản 1 Điều 93; điểm p khoản 1 Điều 46 Bộ luật Hình sự; xử phạt Đồng
Xuân Phương 17 năm tù về tội “Giết người”.
Buộc Đồng Xuân Phương
bồi thường cho gia đình người bị hại tiền tổn thất tinh thần là 32.400.000 đồng
và cấp dưỡng hàng tháng cho 02 con và mẹ người bị hại.
Sau khi xét xử sơ thẩm,
bị cáo Đồng Xuân Phương kháng cáo đề nghị xem xét lại vụ án.
Đại diện hợp pháp của
người bị hại là chị Nguyễn Thị Thanh kháng cáo đề nghị tăng hình phạt, tăng mức
bồi thường đối với bị cáo.
Tại Bản án hình sự phúc
thẩm số 262/2009/HSPT ngày 05-5-2009, Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại
Hà Nội căn cứ khoản 1 Điều 250 Bộ luật Tố tụng Hình sự, hủy Bản án hình sự sơ
thẩm nêu trên để điều tra lại theo thủ tục chung.
Tại Bản án hình sự sơ
thẩm số 167/2010/HSST ngày 31-3-2010, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội áp dụng
điểm n khoản 1 Điều 93; điểm p khoản 1 Điều 46 Bộ luật Hình sự; xử phạt Đồng
Xuân Phương 17 năm tù về tội “Giết người”.
Buộc Đồng Xuân Phương
bồi thường các khoản gồm: Chi phí mai táng 34.583.000 đồng, tiền tổn thất tinh
thần cho vợ con người bị hại tổng số là 39.000.000 đồng và cấp dưỡng hàng tháng
cho mẹ và con người bị hại.
Sau khi xét xử sơ thẩm,
ngày 02-4-2010, Đồng Xuân Phương kháng cáo xin giảm hình phạt và đề nghị xem
xét lại vụ án vì chưa bắt được Mạnh nên không có đủ căn cứ khẳng định việc Mạnh
đâm chết anh Soi.
Ngày 13-4-2010, vợ người
bị hại là chị Nguyễn Thị Thanh kháng cáo đề nghị tăng hình phạt, tăng mức bồi
thường đối với bị cáo.
Tại Bản án hình sự phúc
thẩm số 475/2010/HSPT ngày 15-9-2010, Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại
Hà Nội áp dụng các điểm m, n khoản 1 Điều 93; điểm p khoản 1 Điều 46 Bộ luật
Hình sự; xử phạt Đồng Xuân Phương tù chung thân về tội “Giết người”; buộc Đồng
Xuân Phương bồi thường tiền bù đắp tổn thất tinh thần là 43.800.000 đồng và giữ
nguyên các quyết định khác về bồi thường thiệt hại.
Tại Kháng nghị số
13/KN-HS ngày 22-7-2013, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị Hội đồng Thẩm
phán Tòa án nhân dân tối cao xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm hủy Bản án hình
sự phúc thẩm nêu trên về các phần: Tội danh, hình phạt và án phí hình sự phúc
thẩm đối với Đồng Xuân Phương; chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân
dân tối cao tại Hà Nội để xét xử phúc thẩm lại theo đúng quy định của pháp
luật.
Tại phiên tòa, đại diện
Viện kiểm sát nhân dân tối cao nhất trí với Kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân
dân tối cao.
Hội đồng Thẩm phán Tòa
án nhân dân tối cao nhận định:
Căn cứ vào các lời khai
nhận tội của bị cáo Đồng Xuân Phương trong quá trình điều tra và tại các phiên
tòa sơ thẩm, phiên Tòa Phúc thẩm; lời khai và kết quả nhận dạng của những người
làm chứng về các đối tượng liên quan đến vụ án; Biên bản khám nghiệm hiện
trường; Bản giám định pháp y cùng các tài liệu, chứng cứ khác của vụ án; có đủ
căn cứ kết luận do mâu thuẫn trong sinh hoạt, Đồng Xuân Phương đã thuê Hoàng
Ngọc Mạnh và Đoàn Đức Lân dùng dao đâm anh Nguyễn Văn Soi, với mục đích gây
thương tích cho nạn nhân để trả thù. Theo các tài liệu có trong hồ sơ vụ án; có
căn cứ xác định về mặt chủ quan, Phương chỉ muốn gây thương tích cho anh Soi mà
không muốn tước đoạt tính mạng, cũng không muốn thuê Mạnh đâm bừa, đâm ẩu vào
anh Soi để mặc mọi hậu quả xảy ra. Vì thế, bị cáo chỉ yêu cầu tấn công vào chân,
tay mà không yêu cầu tấn công vào các phần trọng yếu của cơ thể, là những vị
trí nếu bị tấn công thì sẽ có nhiều khả năng xâm hại đến tính mạng nạn nhân.
Khi thực hiện tội phạm, Mạnh đã đâm 02 nhát đều vào đùi nạn nhân theo đúng yêu
cầu của Phương. Hành vi phạm tội của Hoàng Ngọc Mạnh khó thấy trước được hậu
quả chết người có thể xảy ra. Việc nạn nhân bị chết do sốc mất máu cấp không
hồi phục là ngoài ý muốn của Đồng Xuân Phương và đồng phạm. Hành vi của Đồng
Xuân Phương thuộc trường hợp phạm tội Cố ý gây thương tích dẫn đến chết người,
quy định tại khoản 3 Điều 104 Bộ luật Hình sự. Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp
phúc thẩm đã kết án Đồng Xuân Phương về tội “Giết người” là không đúng pháp
luật.
Vì các lẽ trên, căn cứ
vào khoản 3 Điều 285 và Điều 287 Bộ luật Tố tụng hình sự,
QUYẾT ĐỊNH
1. Hủy Bản án hình sự
phúc thẩm số 475/2010/HSPT ngày 15-9-2010 của Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối
cao tại Hà Nội về các phần: Tội danh, hình phạt và án phí hình sự phúc thẩm đối
với Đồng Xuân Phương; chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối
cao tại Hà Nội để xét xử phúc thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.
2. Tiếp tục tạm giam
Đồng Xuân Phương cho đến khi Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại Hà Nội
thụ lý lại vụ án.
3. Các quyết định khác của
Bản án hình sự phúc thẩm nêu trên đã có hiệu lực pháp luật.
NỘI DUNG ÁN LỆ
“Theo các tài liệu có trong hồ sơ vụ án; có căn cứ xác định về mặt
chủ quan, Phương chỉ muốn gây thương tích cho anh Soi mà không muốn tước đoạt
tính mạng, cũng không muốn thuê Mạnh đâm bừa, đâm ẩu vào anh Soi để mặc mọi hậu
quả xảy ra. Vì thế, bị cáo chỉ yêu cầu tấn công vào chân, tay mà không yêu cầu
tấn công vào các phần trọng yếu của cơ thể, là những vị trí nếu bị tấn công thì
sẽ có nhiều khả năng xâm hại đến tính mạng nạn nhân. Khi thực hiện tội phạm,
Mạnh đã đâm 02 nhát đều vào đùi nạn nhân theo đúng yêu cầu của Phương. Hành vi
phạm tội của Hoàng Ngọc Mạnh khó thấy trước được hậu quả chết người có thể xảy
ra. Việc nạn nhân bị chết do sốc mất máu cấp không hồi phục là ngoài ý muốn của
Đồng Xuân Phương và đồng phạm. Hành vi của Đồng Xuân Phương thuộc trường hợp
phạm tội cố ý gây thương tích dẫn đến chết người, quy định tại khoản 3 Điều 104
Bộ luật Hình sự. Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm đã kết án Đồng Xuân
Phương về tội “Giết người” là không đúng pháp luật.”
––––––––––––––––